Jelle de Graaf, een Westergeastmer ?
Op een mooie zomerdag maakten wij een fietstocht via Augsbuurt. En besloten we een kijkje te nemen bij het kerkje. Daarbij viel de hierboven afgebeelde grafsteen op. Ik werd nieuwsgierig naar wie deze Jelle was.
Jelle de Graaf werd geboren op 06 februari 1871. Te Westergeest staat er op de grafsteen. Maar zijn ouders Meindert en Lutske de Graaf – de Vries woonden op 6 februari 1871 te Kollumerzwaag. In de geboorteakte van Jelle staat over zijn vader: “Meindert de Graaf, oud negenendertig jaren, van beroep arbeider, wonende te Kollumerzwaag”.
Ook in andere officiële stukken staat duidelijk vermeld dat Jelle in Kollumerzwaag werd geboren. Zoals in het bevolkingsregister [Kollumerland, Kollumerzwaag, 1860 – 1880] waarin staat dat het gezin is ingeschreven in ‘huizinge 166’. Met de duidelijk vermelding dat Jelle te Kollumerzwaag werd geboren.
De link tussen ‘huizinge 166’ en Kollumerzwaag komt helder naar voren in de overlijdensakte van moeder Lutske [1882] waarin staat dat ze te Kollumerzwaag is overleden in ‘huizinge nummer een honderd zes en zestig’.
De 75-jarige landbouwer Jelle van der Kooi en de 62-jarige landbouwer Pieter Bleeker, ‘beiden wonende te Kollumerzwaag’ deden aangifte van overlijden [burenplicht of afmelden» ?]
En, toen in 1928 aangifte van overlijden van Jelle de Graaf werd gedaan, schreef de ‘Ambtenaar van de Burgerlijken Stand’ in de akte Kollumerzwaag als geboorteplaats van Jelle.
Kortom, het kan niet missen. Het gezin van Meindert de Graaf woonde in 1871 vrijwel zeker te Kollumerzwaag. Merkwaardig dus dat op de grafsteen van Jelle Westergeest staat vermeld als geboorteplaats.
Jelle werd boerenknecht in Augsbuurt. Daar zou zijn hele leven veranderen. Want hij kreeg omgang met Aukje de Vries [1864 – 1936], de dochter van een buurman waar Jelle werkte. Op 5 maart 1892 trad de 21-jarige Jelle in het huwelijk met de 27-jarige Aukje.
Hun huwelijksakte geeft nog wat bijzonderheden prijs.
Aukje is een meerderjarige dochter van landbouwer / arbeider Jan Hijlkes Westra [1823 – 1906]. Hij geeft toestemming tot het huwelijk – moeder Menke Wobbes Reitsma [1826 – 1867] is dan al overleden.
De 21-jarige Jelle werd in die tijd als minderjarige zoon betiteld. Zijn beide ouders waren al overleden, “zoomede de grootvaders van vaders- en moederszijde”. Dat betekende dat zijn 83-jarige grootmoeder Janke Fokkes Postma [1808 – 1894] uit Westergeest toestemming tot dit huwelijk gaf. Beppe Janke heeft de huwelijksakte niet ondertekend: “verklarende de grootmoeder des bruidegoms niet te kunnen schrijven”.
Janke Postma was getrouwd geweest met Folkert Meinderts de Graaf [1801 – 1867]. Zij overleed op 20 oktober 1894 in “huizinge Wijk A nummer Tweeënnegentig”. Janke en werd 87 jaar oud. Meer over de nummering van woningen in Westergeest op de pagina Huisnummering»
Voor zover bekend kregen ze samen zes kinderen:
- Meindert Jelles, 30 mei 1892 – 18 februari 1974
- Jan Jelles, 20 februari 1894 – 31 mei 1973
- Minke, 8 december 1895 – 7 april 1977
- Lutske, 11 augustus 1898 – 12 december 1981
- Hylke Jelles, 29 januari 1901 – 15 maart 1966
- Folkert Jelles, 25 november 1903 – 19 april 1977
Weet u n.a.v. deze post hier meer over te vertellen? Help mee om onze dorpsgeschiedenis completer te maken. Reageer door hieronder een reactie te plaatsen of stuur een mail».
Bronnen:
Keatlingwier 4 – Keatlingwierster state
Keatlingwier 4
Vanuit Westergeest over de brug van Keatlingwier rechts, bijna met de achterzijde tegen de Âldswemmer aan, stond de boerderij van Jan J. Loonstra [04-02-1894 – 13-12-1962] en IJbeltje Loonstra – de Boer [04-06-1896 – 11-02-1972]. Het staat er niet meer. In 1966 ging alles in vlammen op.
Keatlingwier en de Loonstra’s – om even duidelijk te krijgen hoe Jan J. Loonstra in deze familie zit, even een overzichtje:
- Jan J. Loonstra werd geboren in het gezin van Jacob Loonstra [1857 – 1954] en Ytje Sijes van der Veen [1855 – 1937]. Zijn broer was Sije Loonstra [18-12-1882 – 09-10-1971].
- Jacob Loonstra werd geboren in het gezin van Date Loonstra [1821 – 1891] en Lysbert de Bree [1828 – 1874]. Zijn broers waren Kornelis [1864 – 1918] en Roelof [1868 – 1941].
- Date Loonstra werd geboren in het gezin van Date [1793 – 1833] en Antje Dantuma [1795 – 1896].
- Date Loonstra werd geboren in het gezin van Date Dates [1764 – 1808] en Jeike Hessels [1768 – 1838]
Jan J. Loonstra trad op 17 mei 1919 in het huwelijk met Ybeltje de Boer “oud tweeëntwintig jaren, geboren te Westergeest, van beroep dienstbode, wonende te Kollum, meerderjarige natuurlijke, niet erkende dochter van Romkje de Boer, overleden”.
Ybeltje werd te Westergeest geboren op 04 juni 1896. Arbeider Sierk de Boer doet aangifte van deze geboorte, verklarende “dat op den vierden dezer maand des voormiddags ten elf ure, te Westergeest in zijne tegenwoordigheid een kind van het vrouwelijk geslacht is geboren uit Romkje de Boer, zonder beroep aldaar, en zulks buiten huwelijk”. Ik denk dat hier de vader van Romkje, Sierk Binnes de Boer [geboren op 16-11-1837] aangifte deed van de geboorte van zijn kleindochter Ybeltje …
Leeuwarder courant, 30 november 1965
Eén van de zonen van Jan en Ybeltje werd naar pake Sierk de Boer vernoemd. Deze zoon Sierk Loonstra woonde later op de boerderij Keatlingwier 4. Met zijn vrouw Geertje van den Donk. Tot die laatste dinsdag van november 1965. Het leek en normale dag te worden. Jan had een aantal biggen onder een warmtelamp gezet en zou de beesten overbrengen naar een ander hok. Toen hij de schuurdeur opende stond hij oog in oog met het vuur, dat al aan de nok reikte. Halsoverkop werd geprobeerd de koeien te redden, maar dat lukte al niet meer. Zes koeien en vier hokkelingen vonden de dood in de vuurzee.
De brandweer was snel te plaatse, maar kon niets meer redden. Het was een strijd tegen vuur én storm. Ze konden alleen nog maar nablussen. Elf uur ’s avonds pas was de brand meester.
Slechts twee zeugen met biggen konden worden gered – voor de rest ging vrijwel alles verloren. Sierk en Geertje stonden letterlijk op straat met hun drie kinderen. Ze vonden tijdelijk onderdak bij moeder Ybeltje in Oudwoude.
Weet u n.a.v. deze post hier meer over te vertellen? Help mee om onze dorpsgeschiedenis completer te maken. Reageer door hieronder een reactie te plaatsen of stuur een mail».
Bronnen:
- www.foestrumerarchief.nl
- www.graftombe.nl
- http://www.allefriezen.nl
- Leeuwarder courant, 30-11-1965
Jan Brouwer, skeakelfisker
![Jan Brouwer - 1966, Zwemmer bij Westergeest [collectie Foekje Brouwer]](https://hystoblog.files.wordpress.com/2024/01/collectie-foekje-brouwer-004-09-09-1966-zwemmer-bij-westergeest.jpg?w=960)
Jan Brouwer – 1966, Zwemmer bij Westergeest [collectie Foekje van der Kooi – Brouwer]
Hij trouwde met Aukje van der Bij [1908 – 1981].
In 1936 betrok hij een woonschip en lag z’n gezin afgemeerd tegenover de zogenaamde Amerikaanse
boerderij in de Wijgeest. Hij zal daarom ook Jan Roelofs Steenstra» gekend hebben die daar een huisje van zijn boer kreeg.
Het was daar prima viswater. Met name in het voorjaar en in het najaar ving Jan veel paling – met 1000 pond paling in één nacht als uitschieter. Enkele jaren later raakte hij zijn visrechten daar kwijt: hij had te laag ingeschreven bij een nieuwe pachtinschrijving.
Het schip waar hij met zijn gezin in woonde was lek en er werd om veiligheidsredenen met boot en al verkast naar een sloot bij de Bûnte Hûn. Het mocht niet baten; de eerstvolgende herfst stond het water letterlijk op de vloer. Het kon zo niet langer en Jan kocht in 1938 een bouwterrein van Ebele Klaver. De huurhuizen waren destijds schaars, de huurprijzen waren hoog, dus werd er een nieuwe woning gebouwd op wat nu Eelke Meinertswei 32 is [voorheen Westergeest 43].
Tijdens de oorlog vistte Jan met een schakelnet [skeakelje] op alle zoetwatervis. Met ‘skeakelfiskjen’ werd een driewandig visnet gebruikt waarmee smalle wateren over de gehele breedte werden afzet. Het was een net “mei driuwkoarken boppe oan en leadkralen ûnder oan it net, oan de boaiem ta“.
Het waren voornamelijk vaste, particuliere klanten die zijn vis kochten – snoek, snoekbaars en blei. De paling verkocht Jan veelal aan de groothandel.
Ook na de oorlog ging de handel op die manier nog even door, maar langzaam maar zeker kwam de klad er in en moest Jan er een baantje bij hebben.
Nog lange tijd bleef Jan op paling vissen en had hij zijn vaste stek bij ‘juffrouw Pietje Bosgraaf’, Eelke Meinertswei 1, tot hij in 1972 de kloet liet liggen – te vaak werden zijn fuiken vernield of gelicht.
Jan kwam te overlijden op 31 maart 1990. Hij ligt te Kollumerzwaag begraven.
Weet u n.a.v. deze post hier meer over te vertellen? Help mee om onze dorpsgeschiedenis completer te maken. Reageer door hieronder een reactie te plaatsen of stuur een mail».
Bron:
- Foekje van der Kooi – Brouwer
- Foestrum
- Friesch Woordenboek, Waling Dijkstra
- http://www.ensie.nl
hystoblog 